Wie krijgt er niet graag eens een cadeautje? Kinderen in het bijzonder zijn daar heel gevoelig voor. Een cadeautje geven of krijgen wordt veelal beschouwd als het geven of het krijgen van iets materieels. De vreugde bij het zien van een cadeautje dat men reeds heeft of niet leuk vindt, gaat snel verloren. Heel wat foute cadeaus eindigen in de kast of op de zolder. Kortom, dit betekent een heleboel nutteloze productie, afval en CO2-uitstoot.
Kunnen cadeautjes een grotere waarde krijgen door ze anders te bekijken? Kan een compliment ook een cadeautje zijn? Of kan iets wat jezelf maakt en waar jij je hart in legt, ook een cadeautje zijn voor iemand die jij graag hebt? In deze actiefiche bekijken we de verschillende mogelijkheden om anderen gelukkig te maken met oprechte cadeautjes.
Wist je dat... Bruto Nationaal Geluk een verruiming is van het BNP, waarbij het milieu, de sociale waarden en het innerlijke geluk van de mens meegerekend worden?
Als dat geen mooi cadeau is!
Leerlingen onderzoeken de cultuur van cadeautjes geven en krijgen (in de brede zin en wereldwijd). Optioneel: Leerlingen brengen een aantal cadeautjes mee en onderzoeken de productieprocessen ervan, waar de cadeautjes geproduceerd werden, en hoe ze hier geraakten.
Onderstaande vragen kunnen prikkelen om op onderzoek uit te gaan.
Over mezelf
- Krijg/geef je graag cadeautjes? Waarom?
- Wanneer geef/krijg je cadeautjes?
- Aan/van wie geef/krijg je cadeautjes?
- Welke (soort) cadeautjes geef/krijg je, of net niet (graag)?
- Heb je al eens een tweedehands cadeau gekregen/gegeven? Van waar kwam dat dan?
- Vond je dat leuk/niet leuk? Waarom?
- Heb je al eens een zelfgemaakt cadeautje gegeven/gekregen? Hoe voelde jij je daarbij?
- Wat als je geen leuk cadeau krijgt? Wat doe je er dan mee?
- Worden cadeautjes altijd verpakt? Waarom doet men dat?
- Wat doe je met de verpakkingen? Kan je daar ook andere dingen mee doen?
- Deel jij je cadeau ook wel eens met anderen? Waarom wel/niet?
- Kan een complimentje ook een cadeautje zijn?
- Geef/krijg je graag complimentjes? Waarom?
- Aan/van wie geef/krijg je complimentjes? Waarom?
- ...
Over cadeautjes
- Wat is de betekenis van een cadeautje?
- Heb je enig idee waar de cadeautjes die je gaf/kreeg gemaakt worden?
- Uit welke materialen kunnen deze cadeautjes bestaan?
- Bestaan er ook cadeautjes uit natuurlijke materialen? Welke dan?
- Hoe komen deze spullen bij ons terecht?
- Krijg/geef je wel eens cadeautjes met batterijen? Veel? Weinig?
- Welke batterijen zijn dat dan?
- Hoe en waar worden batterijen gemaakt?
- Hoe kan je dat te weten komen?
- Krijgt iedereen cadeautjes? Hoe zit dit in andere landen?
- Zijn cadeautjes in de wereld overal hetzelfde ?
- Hoe ervaren anderen het geven/krijgen van cadeautjes (en complimenten) ->Interview?
- Is er een verband tussen cadeautjes en complimentjes geven/krijgen?
- ...
De leerlingen brengen de verschillende stromen aan cadeautjes en aard van de cadeautjes bij hen thuis en in de klas/school in kaart, en bedenken acties/alternatieven om (overdadige en/of onnuttige) cadeautjes te vermijden. Er wordt (samen met leerlingen (en ouders)) een plan uitgewerkt om het geven van complimentjes actief te promoten (bv. in het kader van pestbeleid).
Enkele ideetjes (niet limitatief)
- (Tijdens de sint/kerstperiode) met de klas naar de kringwinkel. Elke leerling brengt een klein bedrag (bv. € 0,5 of 1) mee. Kiezen we individuele geschenkjes, of er kan een klasgeschenk gekozen worden.
- Upcycle en herstel oude en kapotte spulletjes van op school en/of thuis, organiseer een repaircafé@school.
- Organiseer een weggeef- en/of ruilmarkt met/door de leerlingen (en ouders). Je kan de winst (van drank, eten, …) (eventueel) (deels) aan een goed doel naar keuze schenken.
- Plaats een weggeefkast op school waar iedereen nog goede, overbodig geworden spulletjes kan inleggen om weg te geven.
- Organiseer regelmatig een complimentjesdag/-week/-maand/…, en koppel dit bv. aan het maken van gedichten voor vrienden/ouders/senioren/… .
- Bouw een complimentjesronde in tijdens het kringgesprek, de praatronde, de actuaronde, … .
- Onderschat je voorbeeldfunctie als leerkracht/opvoeder niet! Leerlingen kijken niet alleen (in de meeste gevallen) letterlijk, maar ook figuurlijk naar je op. Probeer het positieve in iedereen te zien, en benadruk dat door het geven van complimentjes, eerder dan door het bestraffen van negatief gesteld gedrag.
- Ouders, grootouders zijn een belangrijke schakel om van de vooropgestelde acties een succes te maken. Betrek ze van bij het begin bij de plannen, geef ze inspraak, laat ze mee de doelen bepalen.
- Betrek (groot)ouders bij het organiseren van een repaircafé@school, de weggeefkast, … .
- Mogelijke MOS-schakels: kringwinkel (tweedehands), wereldwinkel ((zelfgemaakt) speelgoed uit andere landen), weggeefwinkel, gemeentelijke milieudienst, LOP, ... .
- Formuleer een eenduidig, meetbaar en haalbaar (SMART-)doel. Communiceer dit bij het begin van het project via alle kanalen, evalueer regelmatig de acties en stel indien nodig bij. Stel een MOSfeest in het vooruitzicht bij het behalen van het vooropgestelde doel.
- Laat de leerlingen hun onderzoek, conclusies, en voorstellen van acties aan de directie en/of het schoolbestuur toelichten. Durf een duidelijk engagement vragen.
- Maak de plannen kenbaar binnen de scholengroep (en/of andere scholen waarmee je contact hebt). Wissel eventuele ervaringen uit.
- Breng je gemeentediensten milieu en welzijn op de hoogte van de plannen en resultaten. Kader dit binnen het klimaat- en welzijnsverhaal (afvalpreventie, gezondheid).
- Organiseer een moment waarop je de plannen en doelen aan de ouders, de schoolbevolking,... enz. op een leuke manier bekendmaakt. Bereid jezelf (of de leerlingen) goed voor en onderbouw met argumenten.
- Ga voor een complimentjeswedstrijd tussen klassen/scholen. Stel een leuke (niet-materiële) beloning in het vooruitzicht (een uitstap, een langere speeltijd, …).
- Maak een complimentjesmuur waaraan leerlingen, ouders, en leerkrachten complimentjes kunnen hangen.
- Een (klas)pop en/of toneeltje is altijd handig om het thema op een leuke manier aan te brengen. Laat deze best regelmatig terugkomen zodat het thema in de school blijft leven.
- Koppel het toonmoment (tentoonstelling, toneel, …) en/of repaircafé aan bv. de open deur, het schoolfeest, …
Consuminderen: volgens Van Dale betekent consuminderen ‘minder geld uitgeven met name als verzet tegen de consumptiemaatschappij’. Een van de belangrijkste kenmerken van consuminderen is dat je zoekt naar manieren om verspilling tegen te gaan, door bewuster je boodschappen te doen en beter op je water- en energieverbruik te letten. Ook kun je hierbij denken aan het kopen van tweedehandse spullen en het ‘upcyclen’ van oude spullen zodat ze niet weg hoeven.
Kleuteronderwijs
Mens en Maatschappij:
- Mens: 1.1, 1.2, 1.5,
- Maatschappij: 2.2,
Wetenschappen en Techniek:
- Natuur: 1.13
- Techniek: 2.1, 2.3, 2.4, 2.5, 2.6,
Basisonderwijs
Mens en Maatschappij:
- Mens: 1.1, 1.2, 1.4
- Maatschappij: 2.2, 2.4, 2.5, 2.8,
Wetenschappen en techniek:
- Natuur: 1.23, 1.24, 1.25, 1.26
- Techniek: 2.1, 2.11, 2.12, 2.13, 2.18
- Een brede definitie van cadeau
- De Piraminder
- upcycle-me: toffe en originele ideetjes om spulletjes te upcyclen
- Waarom geluk het materiële overstijgt
- Waarom geven gelukkig maakt
- Alles wat je over complimenten geven en krijgen weten moet. Een aanrader!
- ikdeel.be: deelinitiatieven voor basisscholen
- de MOS-actiedag #MissieMinder
- https://www.detransformisten.be/artikel/gedeelddoorbe-bundelt-initiatieven-rond-ruilen-en-delen
- https://www.detransformisten.be/artikel/tweedehands-kopen-en-verkopen-een-overzicht